Istorijsko naselje Nikiti

GPS: 40.225827N 23.670688E

Naselje Nikiti (Νικήτη) smešteno je na samom ulazu na poluostrvo Halkidiki, na severnom delu njegove zapadne obale. Udaljeno je 38 kilometara istočno od Nea Mudanje, između naselja Metamorfozi i Neos Marmaras od koga je udaljeno 23 kilometara.

Ovo naselje sa oko 3.000 stanovnika sastoji se od dva dela, starog i novog, koji su podeljeni magistralnim putem Halkidiki – Sitonija. Tradicionalno selo Nikiti proteže se od magistralnog puta prema brdima i udaljeno je od mora oko 2 kilometra, dok se novo naselje Nikiti proteže od magistralnog puta do mora.

Obnovljene kuće iz ’30-ih godina XIX veka

Ako sa glavnog puta koji dolazi iz Soluna skrenete levo na raskrsnici, krivudavi putevi će Vas odvesti do tradicionalnog naselja nastalog 1830.-ih, na temeljima starijeg naselja koje je ovde postojalo od XIV veka. Tradicionalno naselje Nikiti sa istorijom dugom preko 700 godina odiše posebnim šarmom i lepotom. Šetnjom popločanim ulicama uživaćete u pogledu na lepe vrtove i očuvane kuće tipične makedonske arhitekture iz prve polovine XIX veka. Obnovljene kamene kuće su sa unutrašnjim dvorištem koje je kamenom popločano i balkonima sa drvenim ogradama i cvećem. Posetioci ovde mogu obići i crkvu Agios Nikitas iz 1867. godine, a posle prijatne šetnje uživati u taverni i specijalitetima tradicionalne kuhinje. Važno je pomenuti da se ovde i dalje neguje tradicija pčelarstva, a pčelari Nikitija spadaju među glavne proizvođače meda u Evropi.

Kada se užele mora i plaža, posetioci mogu otići do savremenog letovališta ispod glavnog puta, sa preko 2,5 kilometara dugom plažom i brojnim prodavnicama, supermarketima, restoranima, tavernama, kafićima i barovima.

Istorija ovog kraja

Taverna u tradicionalnom stilu

Nikiti je jedan od najstarijih gradova na Halkidikiju. Istorija tradicionalnog naselja Nikiti datira iz XIV veka nove ere. Međutim, Herodot u svojoj istoriji Persijskih ratova pominje grad Galipsos za koji se veruje da se nalazio u blizini rta Kastri (Castri) oko 2,5 km južno od Nikitija.

Razlozi za pad Galipsosa nisu ni danas poznati. Verovatno je samo da je uništen u jednom od mnogih ratova klasičnog i rimskog doba. Ipak, arheološki dokazi pokazuju da su tokom rimskog i ranovizantijskog perioda, postojala najmanje tri primorska naselja u blizini trenutne lokacije letovališta Nikiti.

Pored ovih saznanja, arhivski dokumenti manastira Ksenofon na Svetoj Gori, pominju dva naselja na tom području, u unutrašnjosti poluostrva, oko XIV veka nove ere. U pomenutim arhivima, ovo područje nosilo je naziv “zemlja Neakitou”. Gotovo je sigurno da je današnje naselje Nikiti po tome i dobilo naziv, ali se poreklo imena Neakitou ne zna.

Celokupna atmosfera vraća Vas u prošlost

Poznato je samo da su celu ovu regiju u tom periodu pljačkali katalonski pirati, bivši plaćenici vizantijskog cara, koji su koristili slabost kasnovizantijske države i devastirali velike oblasti Grčke od Makedonije do Atine. Bežeći od njih, narod je pravio brojna naselja u unutrašnjosti poluostrva, pa su se tako naselili i na zemlju “Neakitou” i uspostavili grad danas poznat kao Nikiti.

Najverovatnije je da su se pomenuta dva naselja iz arhiva manastira ujedinila i da je nakon XV veka postajalo samo jedno veće naselje u ovoj oblasti, a to potvrđuju i osmanski spisi iz sredine XV veka, koji nakon okupacije Halkidikija pominju naselje Nikito na ovom području.
Pod turskom vlašću, Nikiti je živo malo naselje, a njegovi stanovnici uglavnom su se bavili poljoprivredom i ribolovom.

U toku grčkog rata za nezavisnost, 1821. godine, Nikiti je imao oko 700 stanovnika. Halkidiki je bila jedna od nekoliko regija u severnoj Grčkoj koja je pokušala pobunu protiv Turaka, a Nikiti je kao naselje imalo veliki doprinos ovoj pobuni. Međutim, rat na Halkidikiju nije doneo uspeha kao na jugu Grčke i Turci su selo spalili do temelja, dok se stanovništvo razbežalo.

Nakon ovog, mnogi stanovnici su rešili da emigriraju na jug u potrazi za sigurnijim mestom za život, pa su tako naseljavali ostrva na severu Egejskog mora i na jugu Grčke, a njihovi potomci i danas tamo žive.

Pa ipak, u periodu od 1822. do 1827. godine većina stanovništa se ponovo vratila i podigla ponovo selo iz pepela tokom XIX veka.

Najvažnije stare građevine u Nikitiju su crkva Agios Nikitas i osnovna škola koje datiraju iz ’70-ih godina XIX veka, što znači da je Nikiti do tada u potpunosti obnovljen nakon neuspeha u pobuni. Politika relativne autonomije u upravljanju i donošenju lokalnih odluka pred kraj otomanske vladavine, pomogla je da se grad razvije i u ekonomskom i u smislu povećanja populacije.

Novo naselje Nikiti izgrađeno je uz more

Period posle oslobođenja od Turaka 1912. godine bio je period ekspanzije grada, koju su usporavali efekti dva svetska rata, nesrećna akcija grčke armije u Turskoj u periodu od 1919,-1922. godine koja je za posledicu imala ogroman talas imigranata iz Azije, ekonomska kriza ’30-ih godina i građanski rat od 1946.-1949. godine.

Pa ipak, narod Nikitija je izdžao sve teškoće iz prve polovine XX veka, pa je u drugoj polovini počeo procvat grada koji je počeo da se širi prema moru. Narod počinje da obrađuje i sve veće poljoprivredne površine, a stara tradicija pčelarstva je nastavljena pa su pčelari Nikitija danas među glavnim proizvođačima meda u Evropi.
Intenzivan razvoj turizma počinje ’70-ih godina, kada ova delatnost postaje sve važniji izvor prihoda, počinju da se grade brojni hoteli, apartmani i vile.

Moderni Nikiti danas je glavni grad Sitonije. On je sedište opštine Sitonija i jedan od najbrže rastućih gradova na Halkidikiju.