Crkva Agios Atanasios (selo Kastro)

GPS: 40.67054015837548N  24.655224680900574E

Tradicionalno selo Kastro

Crkva Agios Atanasios (Άγιος Αθανάσιος) se nalazi oko 47 kilometara jugozapadno od Limenasa, u centru tradicionalnog sela Kastro (Κάστρο) i datira iz 1804. godine.

Prema narodnom predanju, crkva je sagrađena za svega 40 dana.

Zanimljiva je priča u vezi sa njenom izgradnjom. Naime, prema narodnom predanju, Sultan Selim III je dao dozvolu za njenu izgradnju, ali pod uslovom da bude završena u roku od 40 dana. Svi meštani su prionuli na posao i sagradili je u roku.

Kamen za gradnju potiče sa ruševina stare tvrđave. To objašnjava tri srednjevekovna natpisa na južnom zidu crkve. Najstariji se još uvek sećaju vremena kada su u crkvi službovala čak četiri sveštenika. Arhitektonski, crkva je trobrodna bazilika sa drvenim krovom i lučnom arkadom duž južne strane gde je i natkriveni “kulbani”, veliki sto koji svi stanovnici dele na Svetog Atanasiosa. Tipičan je primer tasoske crkvene arhitekture koja je imala veliki uticaj širom Balkana za vreme turske okupacije.

Crkva Agios Atanasios je tipičan primer tasoske crkvene arhitekture

18. januara, na dan sveca zaštitnika, hodočasnici iz svih krajeva ostrva se okupljaju u Kastru.

Crkva Svetog Atanasiosa je 1980. ministarskom odlukom proglašena istorijskim spomenikom jer je jedna od najstarijih na Tasosu i čuva mnoge autentične elemente korisne za proučavanje crkvene arhitekture 19. veka i istorije ostrva u celini. U dvorištu postoji kafana u kojoj se možete okrepiti.

18. januara, na dan sveca zaštitnika, hodočasnici iz svih krajeva ostrva se okupljaju u Kastru, uz obilje hrane i vina. Mnogo puta praznik traje danima. Izvan crkve, gostima se nudi kurbani i vino u čast pomenutog sveca.

Samo selo Kastro je možda i najstarije naselje na Tasosu. Izgrađeno u unutrašnjosti ostrva, potpuno je napušteno, izuzimajući crkvu. U poslednjih nekoliko godina gotovo sve kuće su obnovljene i selo oživljava svoju staru slavu svake godine na već pomenuti praznik Sv. Atanasiosa.

Poput mnogih planinskih sela, ni Kastro se ne vidi sa mora

Ovo srednjevekovno selo se nalazi 47 km jugozapadno od Limenasa (grad Tasos) i 12 km severoistočno od Limenarije, prema središtu ostrva, na nadmorskoj visini od 450 metara i poput mnogih drugih planinskih sela ne može se videti sa obale. To je pomoglo da se zajedno sa svojim stanovnicima zaštiti od gusarskih pljački koje su trajale vekovima.

Ime je izvedeno od ruševina tvrđave koja je nekada tu bila. Jakob Gateluci kome je vizantijski car Emanuel II Paleologos dao Tasos i ostrvo Lezbos 1414. godine je izgradio tvrđavu na  vrhu planine na kojoj se nalazi naselje. Đenovljanska porodica Gateluci je vladala Tasosom 40 godina. Dokazi se mogu naći na tri ploče na zidu crkve Agios Atanasios.

Kastro je možda i najstarije naselje na Tasosu. Izgrađeno je u unutrašnjosti ostrva i potpuno je napušteno, izuzimajući crkvu Sv. Atanasiosa.

Nakon turskog zauzimanja ostrva, broj stanovnika Kastra se povećao zahvaljujući ljudima iz drugih naselja na ostrvu i izbeglicama iz Konstantinopolja. Treći od pomenutih natpisa (iz 1462. godine) pripisuje rekonstrukciju tvrđave dvojici ljudi iz Konstantinopolja, Konstantinu i Joanisu. Činjenica je da je naselje postalo važan trgovački centar ostrva i cvetalo je do kraja 19. veka. Svoj istorijski identitet delom duguje i svom položaju jer je podignuto na ravnom stenovitom području koje je dubokim gudurama odvojeno od okolnih planina što je na neki način predstavljalo mali nepropusni prsten.

Za razliku od srećnih vremena koja se vezuju za 19. vek, danas je selo potpuno napušteno. Nekadašnji stanovnici su otišli da traže posao u priobalnim naseljima. Mnogi su otišli u nizije gde su obrađivali zemlju i podizali maslinjake dok su ostali otišli u rudnike u vlasništvu nemačke kompanije Speidel koji su se nalazili u blizini Limenarije. Neki su otišli i u inostranstvo.

Kafana – centar dešavanja u Kastru

Poslednjih nekoliko godina, neke od starih kuća su obnovljene i koriste se kao letnjikovci ili vikend kuće. Uglavnom su od kamena pa je selo sačuvalo svoj tradicionalni izgled.

Osim toga, naselje je uglavnom uspavano tokom cele godine, posebno zimi. Tišina se prekida oko 18. januara za već pomenuti dan Sv. Atanasiosa. Obično traje oko nedelju dana i mnogi putuju u Kastro zbog ove velike proslave kako bi uživali u hrani, piću, muzici i zabavi.

Do Kastra možete doći iz Limenarije automobilom i put traje oko 35 minuta. Ako ste više avanturističkog duha prošetajte od Teologosa ili Limenarije (šetnja kroz prirodu traje u proseku između dva i tri sata). Ako se odlučite za vožnju, najbolje je ići džipom ili bilo kojim visokim vozilom jer je put više stenovita staza i može Vam oštetiti vozilo ako niste oprezni, pogotovo posle kiše. Kastro je tokom leta prilično posećen. U blizini postoji vodopad do koga se ne može doći kolima već samo pešaka (treba oko sat vremena). Vredi ga videti samo u proleće i u rano leto jer kasnije skoro da presuši, pogotovo ako dugo ne padne kiša.

Poslednjih nekoliko godina, neke od starih kuća su obnovljene i koriste se kao letnjikovci ili vikend kuće. Uglavnom su od kamena pa je selo sačuvalo svoj tradicionalni izgled.